Sosyal Güvenlik Kanunu’na göre emeklilerin gelirleri, aylıkları ve ödenekleri, rızaları dışında bankalar tarafından haczedilemez ve bloke edilemez. El konulması yasak olan gelir, emekli maaşı veya ödeneğe el konulması talebinin icra müdürü tarafından reddedilmesi gerekir. Yüksek YargıAyrıca bankaların ‘yaşam hakkı’ olarak gördüğü emekli maaşlarını bloke etme veya kesme hakkının bulunmadığına karar verdi.
İnfaz gelebilir
Sabah’ın haberine göre, yıllarca çalışıp emekliliğe hak kazananların en değerli gelir kaynağı emekli maaşları olurken, borçlardan dolayı yapılan kesintiler ve nafaka konuları da en çok mahkemeye taşınan konular arasında yer alıyor. 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 93. maddesi; “Sigortalıların ve hak sahiplerinin gelir, maaş ve ödenekleri ile sağlık hizmeti sunucularının genel sağlık sigortası hükümlerinin uygulanması sonucu Kurumdan doğan alacakları devredilemez ve temlik edilemez.” Bu hüküm yer alıyor. Buna göre emekli, dul ve yetimlerin aylıklarına nafaka borçları dışında haciz yapılamayacak. Emekliliğin sigorta branşına göre herhangi bir ayrım bulunmamaktadır. Haciz için emeklinin onayı gerekmektedir. Ancak emeklinin kendi adına kayıtlı taşıtı, konutu veya arsası varsa icra söz konusu olabilir.
Kesinti durdurulabilir
Çeşitli borçlardan dolayı emeklilik hesapları icra daireleri tarafından bloke edilebilmekte veya doğrudan banka hesabından kesinti yapılabilmektedir. Bazı bankalar kredi sözleşmesi imzalayarak ve emekli maaşını teminat olarak göstererek belli miktarda kredi kullandırabilmektedir. Kredi ödemesinde sorun yaşanması durumunda banka, emeklilik hesabına yatırılan paradan kesinti yapmaktadır. Hukuka aykırı olarak yapılan bu kesintilerin iadesi dava yoluyla yapılabilir. Yapılan kesintiler, tazminat davası açılarak (bir yıllık zaman aşımı süresine tabi olmak üzere) geri istenebilir. Kesintilerin durdurulması için dava açılırken tedbir talep ediliyor. Dilekçede olumsuz tespit talebinin de belirtilmesi gerekmektedir. Aksi tespit talebinin kabul edilmesi halinde banka hesabındaki kesinti kaldırılacaktır. Yargıtay Genel Kurulunca verilen kararlarda, menfi tespit ve tahsilat davaları yoluyla tahsil edilen tutarlar iade edilebileceği gibi, aylıktan yapılan kesintiler de durdurulabiliyor.
Mevcut uygulamada nafaka ve SGK prim alacaklarından dolayı emekli maaşlarına el konulabilmektedir. Kanunun 88. maddesine göre, emeklinin SGK’dan alacağı prim veya sosyal güvenlik destek primi gibi alacakları varsa, emekli maaşına haciz konulabilecek. Ancak aylık olarak el konulacak miktar emekli maaşının dörtte birini geçemez. Emekli vatandaşlar da maaşlarında kesinti yapılması ve banka blokelerinin kaldırılması için Tüketici Hakem Heyetlerine başvuru yapma hakkına sahip. Emekli maaşına el konulamasa da emeklinin adına kayıtlı araç, ev veya arsa varsa bunlar icra edilebilir.
2 kesinti yapılamaz
Yargıtay, net asgari ücretin altında kalan emekli maaşından nafaka dışındaki prim borçları için kesinti yapılmasının hukuka aykırı olduğuna karar verdi. Yerel mahkeme, emekli maaşının dörtte biri oranında nafaka ile birlikte prim kesintisi talebiyle açılan davada vatandaşı haklı buldu. Yargıtay da emekli maaşının bireylerin hayatlarını devam ettirmeleri için güvence sağladığına, bireyin yaşam hakkına sahip olduğuna ve bundan vazgeçilemeyeceğine işaret ederek kararı onadı.
